Að verja landið

Það er engin raunveruleg þörf fyrir vindorku á Íslandi, og það eru nokkrar mikilvægar ástæður fyrir því að sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps hefur rétt fyrir sér með að hafna vindorkuverkefnum eins og Búrfellslundi.

Í fyrsta lagi býr Ísland þegar yfir gnægð hreinnar og endurnýjanlegrar orku í formi vatnsafls og jarðvarma, sem hefur mætt þörfum landsins til þessa. Landið hefur náð einstökum árangri í nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa og er vel staðsett til að halda áfram á þeirri braut án þess að þurfa að leita í nýja og umdeilda orkumöguleika eins og vindorku. Vatnsaflsvirkjanirnar og jarðvarmavirkjanirnar eru bæði stöðugir orkugjafar sem tryggja að orkuþörf landsins sé mætt á áreiðanlegan hátt, óháð sveiflum í veðurfari eða vindhraða, sem eru ókostir sem fylgja vindorku.

Í öðru lagi eru áhrif vindorkuvera á náttúruna oft neikvæð. Uppsetning vindmylla kallar á stórar landsvæðisbreytingar, þar sem náttúruperlum er raskað með tilheyrandi sjónmengun, hávaða og truflun á lífríki. Ísland er einstakt að því leyti að náttúra landsins er ekki aðeins ómetanleg hvað varðar landslag og fegurð, heldur einnig mikilvæg fyrir lífríki sem getur orðið fyrir verulegum áhrifum vegna slíkrar innviðaþróunar. Í því ljósi er óskynsamlegt að fórna þessum verðmætum fyrir orkuvinnslu sem er óþörf í íslensku samhengi.

Í þriðja lagi, og ekki síður mikilvægt, er sú staðreynd að vindorkuverkefni eru oft drifin áfram af fjárhagslegum hagsmunum erlendra fjárfesta, sem hafa takmarkaða tengingu við íslenskt samfélag og náttúru. Þegar Landsvirkjun, sem er í eigu þjóðarinnar, leggur áherslu á að ryðja slíkum verkefnum braut, er það í raun í þágu þessa erlenda fjármagns fremur en íslensks almennings. Erlendir fjárfestar leita oft eftir skjótfengnum hagnaði á kostnað samfélagsins og náttúrunnar, og samfélögin sem búa við framkvæmdirnar sitja uppi með neikvæð áhrif eins og sjónmengun, hávaða og truflun á náttúru. Þetta er mikil þversögn í ljósi þess að Landsvirkjun á að starfa í þágu íslensku þjóðarinnar.

Með því að taka afstöðu gegn vindorkuverum eins og Búrfellslundi er sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps að verja hagsmuni íslensks almennings og náttúru. Vindorka er óþörf á Íslandi, bæði vegna þess að við höfum nú þegar gnægð hreinnar orku og vegna þess að slík verkefni þjóna fyrst og fremst fjárhagslegum hagsmunum erlendra fjárfesta frekar en íslenskra samfélaga. Að Landsvirkjun, í eigu þjóðarinnar, skuli styðja slíkar framkvæmdir er þversögn og áfall fyrir almenning, sem hefur fullan rétt á að vænta þess að orkuauðlindir landsins séu nýttar í þágu heildarinnar, ekki til að þjóna gróða fárra.

Rekstur Björgunarsveita

Það er mikilvægt að við horfum á nýjar og réttlátari leiðir til að fjármagna björgunarsveitirnar á Íslandi í takt við það víðtæka og fjölbreytta starf sem þær sinna. Þó flugeldasala hafi verið helsta fjáröflunarleiðin í áratugi, þá er tími til kominn að endurskoða hvernig við tryggjum fjármagn til þessara lífsnauðsynlegu verkefna, með tilliti til þeirra verkefna sem björgunarsveitirnar sinna í dag.

Björgunarsveitirnar gegna ómetanlegu hlutverki í samfélaginu og sinna margvíslegum verkefnum sem eru löngu orðin að grundvallarþjónustu. Þær sinna ekki aðeins hefðbundnum leitar- og björgunarverkefnum, heldur hafa hlutverk þeirra aukist verulega með aukinni ferðamennsku, útivist og náttúruvá. Dæmi um þetta eru þau umfangsmiklu verkefni sem sveitirnar hafa tekið að sér við gæslu á hættusvæðum, eins og við eldgosin á Reykjanesi, þar sem þær hafa tryggt öryggi gesta og stjórnað umferð á hættusvæðum.

Til að mæta þessum fjölbreyttu verkefnum ætti fjármögnun björgunarsveitanna að endurspegla þau verkefni sem þær sinna. Til dæmis gætu tryggingarfélög tekið þátt í að fjármagna björgunarsveitirnar með sérstökum útivistartryggingum, þar sem fjalla- og jöklatryggingar gætu lagt sitt af mörkum til að standa straum af kostnaði sem fellur til við leitar- og björgunaraðgerðir í fjalla- og jöklasvæðum. Slíkar tryggingar gætu verið hluti af útivistaráætlunum eða skyldutryggingum fyrir ferðamenn og útivistarfólk.

Auk þess ætti hið opinbera að bera meiri ábyrgð á fjármögnun verkefna sem snúa að almannaöryggi, eins og gæslu á gosstöðvum og öðrum náttúruváarsvæðum. Ríkið gæti fjármagnað björgunarsveitirnar beint fyrir þau störf sem þær sinna í þágu samfélagsins, líkt og við eldgos, þar sem öryggi landsmanna og ferðamanna er í húfi.

Enn fremur mætti skoða aðkomu ferðamannaiðnaðarins, þar sem ferðamenn leggja oft mikið álag á björgunarsveitirnar. Hægt væri að fjármagna hluta starfsemi sveitanna með gjöldum eða framlögum frá ferðaþjónustufyrirtækjum, sem nytu góðs af auknu öryggi fyrir sína viðskiptavini.

Það er kominn tími til að fjármögnun björgunarsveitanna sé í samræmi við það mikilvæga hlutverk sem þær gegna og að þær fái þann stuðning sem þær þurfa til að halda áfram að tryggja öryggi landsmanna og ferðamanna á Íslandi. Með réttlátri og markvissri fjármögnun frá tryggingarfélögum, hinu opinbera og ferðaþjónustunni, getum við tryggt að björgunarsveitirnar hafi nauðsynlegt fjármagn til að sinna þessu mikilvæga starfi á fullnægjandi hátt.